Sağlıklı beslenmede ilk adım, yiyeceklerin tazesini satın almak. Yumurta fazla hafif olmamalı. Derisi sarıya dönmüş tavuğu, mat tereyağını almayın...
Yumurtanın tazesi nasıl anlaşılır?
Sofranıza gelen besinleri alırken yeterince özen gösteriyor musunuz? Et, kurubaklagil, sebze-meyve, konserve, balık almanın püf noktaları nelerdir? Marmara Üniversitesi Hastanesi uzman diyetisyeni Esra Güneş anlattı.
Yumurta, et, kurubaklagil
Yüksek protein kaynağı olan yumurtayı satın alırken rengine bakmanız gerekmez. Yumurta kartonlarını açarak yumurtanın kırık ve kirli olmamasına özen gösterin.
Yumurtayı elinize aldığınızda çok hafif olmamasına, salladığınızda ses gelmemesine ve üzerindeki doğal zamksı maddeyi kaybetmemiş olmasına dikkat edin.
Etin yağsız kısımlarını tercih edin. Etiketinden üretim tarihini kontrol edin. Tavuk, hindi gibi kümes hayvanları satın alırken, derisi krem-sarı renginde olan, çürük, yırtık, kuru veya tüylü olmayan etleri tercih etmeye özen gösterin.
Sucuk, salam, sosis gibi hazır et ürünlerini satın alırken güvendiğiniz markaları tercih edin. Eğer bu
ürünleri hemen tüketmeyecekseniz kapalı, vakumlu olanları seçin.
Deniz ürünlerini güvenilir yerlerden alın. Uygun şekilde dondurulmuş, iyi soğutulmuş ve temiz kasalara konulmuş olmasına dikkat edin.
Donmuş deniz ürünü alırken katı bir şekilde donmuş ve hafif kokulu olsun. Ürünlerin üstünde buz kristalleri bulunmamasına, kuruma ve renk bozukluğu olmamasına dikkat edin. Üstünde don yağı olmasın.
Kuru ve taneli besinleri alırken kırık, nemli olmamasına, ürünlerin içinde küflenme, böceklenme, taş, toprak gibi yabancı cisimlerin bulunmamasına dikkat edin.
Meyve ve sebzeler
Meyve ve sebze alırken taze olmasına, ezik, çürük, rengi değişmiş olmamasına dikkat edin.
A, C ve B vitaminleri ve minerallerden daha zengin olan yeşil yapraklı sebze ve meyveleri seçin.
Besin değerleri yüksek ve fiyatları ucuz olduğu için meyve ve sebzeleri mevsiminde satın alın. Turfanda sebze ve meyveleri tercih etmeyin.
Sebzenin iyisi yüzeyi parlak ve düzgün olanıdır. Yapraklı sebzelerin yaprakları sert, rengi değişmemiş ve parçalanmamış olmalı.
Filizlenmiş patatesleri almayın. Çünkü içindeki solanim maddesi zehirli etki gösterebilir.
Süt ve süt ürünleri
Süt şekerine (laktoz) karşı şişkinlik, gaz, bulantı gibi hassasiyetiniz varsa düşük laktozluları seçin.
Sokak sütlerini satın almayın. Temiz olmayan sütlerle hayvanlardan insanlara tüberküloz, stafilokok gibi enfeksiyonlar geçebilir.
Yoğurt alırken gözle görülebilir kirlilik belirtisi veya renk değişikliği olmamalı. Yoğurdun düzgün kıvamlı, pürüzsüz, lekesiz, parlak beyaz renkli olmasına özen gösterin. Mikroorganizmalar nedeniyle oluşan gözenekli yoğurtları tercih etmeyin.
Tereyağı alırken yabancı tat ve kokusu bulunmayan, görünüşü, rengi normal ürünleri tercih edin. Ayrıca tereyağının küfe, ultraviyole ışınlarına dayanaklı, ürünün niteliğini bozmayacak şekilde ambalajlanmış olmasına özen gösterin.
Mat, lekeli ve benekli görünümü olan tereyağlarını tercih etmeyin.
Konserveler
Kutu üzerindeki etikette cins, miktar, üretim ve son kullanma tarihinin bulunup bulunmadığına dikkat edin.
İçinde mikrop ürediğini işaret eden kabarık kutuları satın almayın.
Konservenin sağlıklı olup olmadığını kutuya vurarak anlayabilirsiniz. Eğer sallanınca çalkalama sesi gelirse ürünü satın almayın. Kutuya vurunca tok bir ses gelmeli.
--------------------------------------------------------------------------------
Çok fonksiyonlu gıdalar
Amerikan Gıda ve İlaç Örgütü tarafından sağlıklı olduğu kabul edilen ve kanıtlanan bitkisel gıdalar.
Böğürtlen:
İdrar yolları iltihabına iyi gelir.
Yeni bir araştırmaya göre içeriğindeki bir madde koli mikrobunun idrar yolları içine yapışmasını önlüyor. Bu açıdan özellikle şeker hastası kadınların böğürtlen yemesinde fayda var.
Sarmısak:
Tansiyonu 1-2 cmHg civarında hafif derecede düşürür. Araştırmalara göre sarmısak yiyenlerde mide kanserine daha az rastlanıyor. Sarmısak kan kolesterol düzeyini yüzde 4-6 oranında azaltır.
Badem ve ceviz:
Yakın zamana kadar ceviz ve bademin yağlı olmaları nedeniyle sağlığa zararlı olduğu sanılıyordu. Ancak yapılan araştırmalar tam tersi sonuçlar gösteriyor: Ceviz ve bademdeki yağlar faydalı yağlardır. Düzenli olarak haftada en az beş defa ceviz-badem yenmesi koroner kalp hastalığı ve kalp krizinden korur. Ayrıca ceviz-badem yiyenlerde diyabet görülme sıklığı da az.
Araştırmalar, badem yiyenlerde total kolesterolde yüzde 4-12 oranında düşme olduğunu göstermiştir.
Antepfıstığı:
Demir, folat, potasyum, pantotenik asit gibi sağlığa faydalı mineral ve vitaminler bulunur. Bu maddeler kandaki kötü kolesterolü düşürür.
Fındık:
Fındıkta yüzde 66 oranında yağ bulunur. Bununla birlikte bu yağlar doymamış, yani sağlığa yararlıdır.
Nar:
Sağlığa yararlı birçok antioksidan madde içerir. Damar sertliğini önler ve kandaki kötü kolesterolü azaltır.
İçerisinde sağlığa faydalı bazı kimyasal maddeler bulundurur.
Çikolata:
Çikolata prosyanidin denilen antioksidan maddeler içerir, kötü kolesterolü düşürür. Ancak çikolata yiyecekseniz siyah çikolata seçin.
--------------------------------------------------------------------------------
'Su'lu kahve!
Kahve ve çay kafein içeren içecekler. Kahvede çaya oranla iki kat daha fazla kafein var. Türk kahvesinde ise hazır kahveye göre iki kat daha fazla kafein bulunur. Kafeinin fazla alınması çarpıntı, tansiyonda yükselme ve uykusuzluk yapar. Bu nedenle günde en fazla iki fincan kahve tüketin.
İdrar söktürücü olduğu için kahvenin yanında bol bol su için.
Hamileyseniz, düşük tehlikesine karşı günde üç fincandan fazla kahve veya çay içmeyin.
Demir eksikliğiniz varsa çay içimini yemekten hemen sonra değil, yemek aralarında yapın.
Kanser ve kalp hastalığına karşı günde dört fincan yeşil çay için.
Doğal olsun
Sebze ve meyveleri çok iyi yıkayın.
Besin satın alırken son kullanma tarihlerine dikkat edin.
Satın alacağınız ambalajlanmış gıdaların üzerindeki etiketleri okuyun. Paketin üzerinde içindekiler, kalori, mineral, vitamin ve besin içerikleri ve üretim ve son kullanma tarihi olmayan ürünleri satın almayın.
Az işlenmiş ve doğal ürünleri satın alın.
Organik ürünleri tercih edin.
Yiyeceklerin hidrojenize yağ (margarin) içermemesine özen gösterin.
Tuz seçimi
Boynumuzun alt tarafında bulunan tiroit bezinin yeterli miktarda tiroit salgılayabilmesi için günde en az 150 mikrogram iyotun gıdalar ve suyla alınması gerekiyor. Eğer yeteri kadar iyot alınmazsa guatr hastalığı olur. Guatrı önlemek için çocuklar, erişkinler ve gebeler iyotlu tuz yemeli.
Ancak tiroit bezinde nodül olanlar, tiroid bezi çok çalışanlar ve trioid bezi az çalışanların kesinlikle iyotsuz tuz yemesi gerekiyor. Aksi takdirde terleme, çarpıntı, zayıflama, sinirlilik, ellerde titreme ile kendini gösteren tiroid bezinin aşırı çalışması durumu ortaya çıkar.
